Η οικονομία του Θεού

Του Σεβ. Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ

---

Συχνά πυκνά στις ημέρες μας και ιδιαιτέρως στην τραγωδία την οποία βιώνει ο τόπος μας, γίνεται λόγος για την οικονομική κρίση και συγχρόνως για τους τρόπους εξόδου από αυτήν.

Και ο καθένας βλέπει το θέμα από πλευράς πολιτικής, στατιστικής, κοινωνικής, είτε ακόμη και φιλοσοφικής. Οι περισσότεροι θεωρούν τα υλικά αγαθά ως τα μόνα αγαθά στη ζωή, παραθεωρώντας τελείως τον πνευματικό παράγοντα.

Γι' αυτό και πολλές φορές θεοποιούμε την ύλη και λατρεύουμε την κτίση και όχι τον Κτίσαντα, δημιουργώντας καινούργια είδωλα στα οποία και προσκολλούμε την ύπαρξή μας.

Όμως, ο άνθρωπος δεν αποτελείται μόνο από σώμα, αλλά συγχρόνως και από ψυχή. Και το μεν σώμα τρέφεται με ύλη, ενώ η αθάνατη ψυχή τρέφεται και ζωογονείται με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.

Άλλοι, ακόμη, αναφερόμενοι στην οικονομία και ιδιατέρως στην οικονομική κρίση αναλίσκονται μόνο στα δικαιώματα του ανθρώπου και όχι στα καθήκοντα.

Άλλοι θα ασχοληθούν μόνο με την εκμετάλλευση του ανθρώπου από κάποια ισχυρά πρόσωπα και συμφέροντα, κάτι βέβαια που η Εκκλησία το καταδικάζει, αφού ο κάθε άνθρωπος έχει ανυπολόγιστη αξία.

Έτσι, έχει επικρατήσει στις ημέρες μας η λέξη «οικονομία» να έχει αποκτήσει μία υλιστική και χρηματοοικονομική έννοια.

Έχει γίνει ένας πολυχρησιμοποιημένος όρος, που περιλαμβάνει δάνεια και δανειστές, αγορές και πληρωμές, προτάσεις και ρυθμίσεις, συμφωνίες και δεσμεύσεις • όροι οι οποίοι μας πνίγουν και που πραγματικά καταδυναστεύουν τον πονεμένο λαό μας του οποίου κύριος αρωγός στέκεται η μητέρα Εκκλησία.

Όμως, η λέξη «οικονομία» είναι οικεία και στον αποστολικό και πατερικό λόγο, και έχει ένα πολύ βαθύτερο νόημα.

Έτσι συναντούμε στα Αποστολικά Αναγνώσματα εκφράσεις όπως:

Η εν πίστει οικονομία του Θεού1,
Οικονομία του μυστηρίου2,
Οικονομία της χάριτος του Θεού3,
Εις οικονομίαν του πληρώματος των καιρών4,
Οικονομία του Θεού5.

Τι είναι, όμως, η οικονομία του Θεού;

Πρώτον. Είναι το σχέδιο της αγάπης του Θεού για τη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους. Σ αὐτό αναφέρεται ο Απόστολος των Εθνών Παύλος: «ότε δε ήλθε το πλήρωμα του χρόνου, εξαπέστειλεν ο Θεός τον υιόν αυτού, γενόμενον εκ γυναικός, γενόμενον υπό νόμου, ίνα τους υπό νόμον εξαγοράση, ίνα την υιοθεσίαν απολάβωμεν»6.

Έτσι ο Θεός αποκαλύπτεται ξενότροπα στις συνθήκες της ανθρώπινης φύσεως, προκειμένου να ανακαινίσει και να αναδημιουργήσει το πλάσμα Του στις συνθήκες πλέον της θείας ζωής.

Δεν προσλαμβάνει μία ξένη από εμάς φύση, ούτε την προσκομίζει από τον ουρανό, αλλά την λαμβάνει πεπτωκυία, καθαρή όμως και αμόλυντη, από τα πανάχραντα σπλάχνα της Υπεραγίας Θεοτόκου.

Με τον τρόπο αυτό, το πρόσωπο της Παναγίας γίνεται ο τόπος της χριστοφάνειας και της συνενέργειας ολόκληρης της ανθρώπινης φύσης σ αὐτό το σχέδιο της οικονομίας του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου.

Δεύτερον. Αυτή η θεία οικονομία, το μέγα και παράδοξο θαύμα7 της σαρκώσεως του Υιού και Λόγου του Θεού έχει καταλυτικές συνέπειες για την ανθρώπινη φύση.

Τις περιγράφει ο νους της Θεολογίας ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος σ' έναν περίφημο λόγο του στα Θεοφάνεια: «Ο Θεός φανερώθηκε στους ανθρώπους δια της Γεννήσεως. Και υπήρχε μεν πριν, και υπήρχε πάντοτε, ... αλλά μετά έλαβε σώμα για χάρη μας, για να μας χαρίσει την ευτυχή ύπαρξη, Εκείνος ο οποίος μας έδωσε την ύπαρξη, η καλύτερα, για να μας επαναφέρει στην ευτυχή ύπαρξη από την οποία είχαμε απομακρυνθεί εξαιτίας της κακίας μας»8.

«Και Εκείνος που δίδει τον πλούτο γίνεται πτωχός, κατά το ότι λαμβάνει τη σάρκα μου, με σκοπό να γίνω εγώ πλούσιος με τη θεότητά Του. Εκείνος που είναι γεμάτος αδειάζει για λίγο καιρό, για να γεμίσω εγώ με την πληρότητά Του. Ποιός είναι ο πλούτος της αγαθότητός Του; Παίρνει τη σάρκα μου, και για να διατηρήσει το κατ εἰκόνα, και για να καταστήσει τη σάρκα αθάνατη»9.

Έτσι, ο ουρανός και η γη ενώνονται,
ο Θεός κατεβαίνει στη γη και γίνεται άνθρωπος
και ο άνθρωπος ανεβαίνει στον ουρανό και γίνεται κατά χάριν υιός του Θεού και κληρονόμος της Βασιλείας των Ουρανών.

Καταργείται το κέντρο του θανάτου και η δύναμη της φθοράς,
αφανίζεται η πλάνη,
απορρίπτεται η παλαίωση,
νεκρώνεται ο άδης,
το φθαρτό αφθαρτίζεται,
το πρόσκαιρο γίνεται αιώνιο,
«ο θάνατος και η φθορά δια τον συνόντα Λόγον εξαφανίζεται»10.

Τρίτον. Αυτή η θεία οικονομία βιώνεται μέσα στο πραγματικό σώμα του Χριστού, που είναι η Αγία μας Εκκλησία. Με το εισαγωγικό μυστήριο του Βαπτίσματος εισάγεται ο άνθρωπος στην κατάσταση της αναγεννήσεως και της νέας ζωής.

Ιδιαιτέρως δε με το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας προσφέρεται αδιάκοπα αυτή η νέα ζωή, προκειμένου να ζωοποιηθεί ο άνθρωπος και να φθάσει στον έσχατο προορισμό του, που είναι η ένωση με το Θεό και άρα η θέωσή του.

Ο,τι έκανε ο Χριστός με την ενανθρώπισή Του επαναλαμβάνεται αδιάκοπα στην ιστορία της Εκκλησίας με το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.

Πόσο σοφά ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος θα γράψει σε μία ωραιότατη ευχή της Θείας Μεταλήψεως: «Αλλά γενέσθω μοι ο άνθραξ του παναγίου Σου Σώματος και του τιμίου Σου Αίματος εις αγιασμόν και φωτισμόν και ρώσιν της ταπεινής ψυχής και του σώματος ... εις περιποίησιν των εντολών Σου εις προσθήκην της θείας σου χάριτος και της σης βασιλείας οικείωσιν. ... Διο αγίασόν μου την ψυχήν και το σώμα τον νουν και την καρδίαν, τους νεφρούς και τα σπλάχνα και όλον με ανακαίνισον ... και τον αγιασμόν σου ανεξάληπτον απ' εμού ποίησον»11.

Πλησιάζουμε και πάλι, λοιπόν, φέτος στη μεγάλη εορτή των Χριστουγέννων. Και στη σκέψη μας, μα πολύ περισσότερο στην καρδιά μας, πλανάται το ερώτημα: Που θα γεννηθεί φέτος ο Χριστός; Στις επαύλεις των ισχυρών της γης η στους πτωχούς και αναγκεμένους ανθρώπους;

Ποιός θα παρηγορήσει σήμερα την απελπισμένη ανθρωπότητα από την κοινωνική αδικία, τα αξεπέραστα προβλήματα, την ανεργία, την παρουσία των πολέμων και τα φοβερά αδιέξοδα; Θα γεννηθεί ο Χριστός μέσα στις καρδιές μας;

Και όμως σε όλα αυτά τα φοβερά και αμείλικτα ερωτήματα η Εκκλησία απαντά. Ο Χριστός, ξεπερνώντας και συγχωρώντας τα ολέθρια λάθη μας, θα γεννηθεί μέσα μας αρκεί να το θελήσουμε • αρκεί να Του ετοιμάσουμε ως χώρο υποδοχής την καρδιά μας!

Αυτά θα είναι τα πιο ευλογημένα Χριστούγεννα. Επιτρέψτε μου, έπειτα από αυτές τις σκέψεις, να σας υπενθυμίσω πως ο εκκλησιασμός, η συμμετοχή στα Ιερά Μυστήρια της Εκκλησίας μας, η προσφορά της αγάπης θα μας χαρίσουν μία ξεχωριστή πνευματική εμπειρία, βίωση του Μυστηρίου, εφαρμογή των εντολών του Θεού, συμμετοχή στη ζωή του Χριστού.

Η συμμετοχή μας στις Ιερές Ακολουθίες αυτών των ημερών και κυρίως στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας με την κατάλληλη πάντοτε προετοιμασία, μας βοηθάει να βιώσουμε με πνευματικό τρόπο το Ιερό Δωδεκαήμερο μακρυά, από το κοσμικό πνεύμα της ασωτίας, της κατανάλωσης, του ατομισμού, της απιστίας.

Η προσφορά του χρόνου μας προς τον πλησίον χαρίζοντάς του αγάπη, παρηγοριά, συντροφικότητα, καλωσύνη, στήριξη, φως Χριστού, αισιοδοξία και ελπίδα, θα μας γεμίσει με τη χάρη και τη χαρά που προσφέρει το παιδίον Ιησούς στους πράους και ταπεινούς τη καρδία.

Με τον τρόπο αυτό θα γίνει η καρδιά μας φάτνη μέσα στην οποία θα ευδοκήσει να γεννηθεί το Βρέφος της Βηθλεέμ και να μας χαρίσει ουράνια χαρά, πίστη και αγωνιστικό φρόνημα, παρηγοριά και ελπίδα για το μέλλον.

---

1. Α’ Τιμ. 1,4
2. πρβλ. Α΄ Κορ. 4,1
3. Εφεσ. 3,2
4. Εφεσ. 1,10
5. Κολ. 1,25
6. Γαλ. 4,4-5
7. Απόστιχα Εσπερινού Χριστουγέννων
8. Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, Λόγος ΛΗ΄, Εις τα Θεοφάνια, είτουν Γενέθλια του Σωτήρος, κεφ. 3, ΕΠΕ 5,39-41
9. ό.π. 59-61
10. Μεγ. Αθανασίου, Λόγος Β΄, Περί ενανθρωπήσεως, κεφ. 20, ΕΠΕ 1,278
11. Ακολουθία Θείας Μεταλήψεως, ευχή γ΄